Usuwanie kamienia nazębnego, piaskowanie zębów, fluoryzacja, lakowanie bruzd – to wszystko są zabiegi higienizacyjne mające ogromne znaczenie w profilaktyce próchnicy. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje o tym dlaczego, w jaki sposób i jak często należy usuwać kamień nazębny Na początek definicja: kamień nazębny to zmineralizowana warstwa złożona między innymi z bakterii, które produkują kwaśne substancje. Te właśnie substancje mogą uszkadzać wierzchnią warstwę szkliwa i w ten sposób zaczyna się próchnica.
Kamień nazębny powstaje przez mineralizację płytki nazębnej (osadu). Powstaje najczęściej w okolicy szyjki zęba na skutek procesów zależnych między innymi od diety. To co również wpływa na jego ilość to lokalizacja w jamie ustnej, skład śliny, struktura szkliwa zęba oraz regularne wykonywanie zabiegów higienicznych. Kamień nazębny występuje nie tylko tam gdzie widziany jest przez nas samych czyli w części naddziąsłowej. Może się lokalizować także poniżej linii dziąseł czyli w tzw. poddziąsłowej części zęba.
Osad nazębny to miękka, lepka warstwa, która nieustannie powstaje i osadza się na powierzchni zębów. Składa się głównie z bakterii. Osad można usunąć samemu w czasie codziennego, dokładnego czyszczenia zębów szczotką i pastą. Nieusunięty w ten sposób osad nazębny stopniowo twardnieje, mineralizuje się i zamienia w kamień nazębny, który ściśle przylega do powierzchni zęba. Pozostające w kamieniu bakterie produkują kwaśne metabolity, które uszkadzają szkliwo i odpowiadają za początek procesu próchniczego. Osad nazębny można usunąć samodzielnie. Kamienia nazębnego nie można usunąć samemu. Należy udać się do gabinetu stomatologicznego.
Kamień nazębny można usunąć tylko i wyłącznie w gabinecie stomatologicznym za pomocą narzędzi ultradźwiękowych oraz piaskowania zębów. Końcówki narzędzi ultradźwiękowych są kształtem dopasowane do anatomicznego kształtu zębów, umożliwiają precyzyjne usunięcie złogów kamienia naddziąsłowego i poddziąsłowego. Piaskowanie jest to zabieg usuwania osadu i kamienia nazębnego w miejscach trudno dostępnych i niedostępnych dla końcówki ultradźwiękowej za pomocą piaskarki.
Obecnie dostępne są skalery do samodzielnego, domowego użytku, które mają zastąpić wizytę w gabinecie stomatologicznym. Niestety nie ma możliwości, aby takim urządzeniem usunąć dokładnie cały kamień nazębny znajdujący się w miejscach trudno dostępnych i niewidocznych w lusterku.
Usunięcie kamienia czyli zabiegi higienizacyjne (skaling i piasmowanie) zajmują w sumie około 30 minut.
Kamień nazębny należy usuwać ponieważ jest on skupiskiem bakterii, które mogą prowadzić do schorzeń tkanek twardych zęba (próchnica) jak i tkanek miękkich otaczających ząb (zapalenie przyzębia). Bardzo często jest on powodem przykrego zapachu z ust, czego sami w początkowym etapie nie odczuwamy, ale czują go nasi najbliżsi. Kamień nazębny może powodować również szybszy rozwój paradontozy. Oprócz względów zdrowotnych należy pamiętać także o estetyce – kamień nazębny widoczny jest przecież w naszym uśmiechu.
Zabieg scallingu jest zabiegiem bezbolesnym. Ból jest odczuciem indywidualnym, zależnym od progu bólu. Usuwanie kamienia jest to zabieg nienaruszający struktury szkliwa zęba. Jednak w przypadku obecności kamienia na powierzchni szyjki i korzenia zęba zabieg scallingu może powodować lekki dyskomfort. Dla większości pacjentów usuwanie kamienia jest zabiegiem bezbolesnym. W sytuacji, w której zabieg scalingu wywołuje ból koniecznym jest znieczulenie.
Szybkość pojawiania się kamienia nazębnego może być bardzo różna. Zależy to od diety, higieny jamy ustnej, palenia papierosów i indywidualnych predyspozycji. Zabiegi higienizacyjne (skaling i piaskowanie) należy wykonywać regularnie, aby nie dopuszczać do powstawania złogów kamienia. Najlepszą metodą są regularne wizyty u stomatologa polegające na okresowych przeglądach i planowaniu zabiegów higienizacyjnych.
Woda utleniona, czyli nadtlenek wodoru nie wpływa w żaden sposób na kamień nazębny. W kontakcie z niektórymi materiałami biologicznymi (krew, bakterie, otwarta rana) woda utleniona powoduje obfite wydzielanie tlenu, dzięki czemu możliwa jest dezynfekcja takiego miejsca. Tlen nie rozpuszcza, ani w żaden inny sposób nie powoduje usunięcia kamienia. Należy być bardzo ostrożnym podczas stosowania tzw. domowych sposobów pozbywania się kamienia nazębnego. Najlepszym i jedynym sposobem na pozbycie się kamienia nazębnego jest usuwanie jego w gabinecie stomatologicznym.
W internecie można spotkać wiele tzw. domowych sposobów na kamień nazębny. Należy do nich stosowanie octu jabłkowego. Z chemicznego punktu widzenia istnieje możliwość, aby organiczne kwasy będące składnikami octu jabłkowego weszły w reakcję chemiczną z mineralnymi składnikami kamienia nazębnego. Działanie to jest jednak znikome i w równym w stopniu kwasy te będą działać na kamień nazębny jak i na szkliwo, które w kwaśnym środowisku ulega uszkodzeniu co prowadzić będzie do próchnicy. Zdecydowanie zalecamy, aby kamień nazębny usuwać w gabinecie stomatologicznym.
Żaden z dostępnych preparatów do higieny stomatologicznej (pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej) nie jest przydatny do usuwania istniejącego już kamienia nazębnego. Istnieje wiele preparatów, które mogą opóźniać powstawanie kamienia i są one szczególnie polecane dla osób ze skłonnością do nadmiernego tworzenia się kamienia nazębnego. W tej sprawie najlepiej jest zasięgnąć indywidualnej opinii stomatologa. Jednakże to co jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania to regularne mycie zębów dwa razy dziennie przez około dwie minuty i regularne wizyty kontrolne u stomatologa.
Paradontoza to przewlekła choroba przyzębia. Skłonność do paradontozy jest dziedziczona genetycznie. Przebieg tej choroby powinien monitorować stomatolog. U chorych na paradontozę najważniejsze jest regularne usuwanie kamienia nazębnego, którego obecność zaostrza objawy paradontozy i powoduje stany zapalne przyzębia.
Opracowane przez: Lek. stom. Ewa Banaszkiewicz – stomatolog, endodonta